Wat is barbershop?

In het landschap van de lichte muziek is barbershop een schitterende exoot die in de loop van vele decennia is ‘gedomesticeerd’ en uitgegroeid tot een prachtige a-capella muziekstijl die wereldwijd door koren en kwartetten wordt beoefend. Deke Sharon, Amerikaanse zanger en ‘vader van de hedendaagse a capella’ noemt barbershop de black belt van a-capella. Want barbershop is niet eenvoudig en niet voor alle zangers. Het vereist toewijding, doorzettingsvermogen en véél repetitie.

De geschiedenis van barbershop

Over het ontstaan van barbershop doen verschillende verhalen de ronde.
Duidelijk is dat het barbershopzingen is opgekomen in het Amerika van eind 1800, met name in de meer zuidelijke staten. Vandaar dat ook de Barbershop een “smeltkroes” is. Qua songkeuze hoor je de immigranteninvloeden (veel Engelse en Ierse songs) en qua klankkleur zuidelijke “zwarte” invloeden (consequent in akkoorden zingen).

Oorsprong
Vanaf de jaren 1880 en 1890 was het in de zwarte gemeenschap gebruikelijk populaire liedjes, spirituals en volksliederen te zingen en daarbij harmonieën te improviseren. Dit leverde de specifieke muzikale kenmerken op die we nu beschouwen als de barbershop-stijl. 

Minstrel shows
De kenmerkende klanken werden gebruikt in ‘minstrel shows’, een populair type muzikaal vermaak waarin blanke artiesten met blackface en negerdialect de spot dreven met Afro-Amerikanen. Dit gebeurde vooral in het noorden van Amerika. Een onderdeel van die show was het zingen van een populaire song. Hier zag je ook de invloeden van folksongs. De immigranten uit Ierland en Schotland hadden deze traditionals toegevoegd aan de Amerikaanse muziekcultuur. 

Witte kwartetten
Toen de opname-industrie opkwam namen witte professionele kwartetten de specifieke klanken mee naar de opnamestudio’s. Zwarte kwartetten werden in die tijd zelden opgenomen. De witte close harmony-opnames bevatten liedjes uit de minstrel shows, maar ook nieuw geschreven liedjes. Deze opnames werden populair en het specifieke close harmony-geluid werd al gauw geassocieerd met de witte kwartetten. 

Barbershop Harmony Society
In 1938 bedachten de Amerikanen Owen C. Cash en Rupert Hall een ludieke manier om het barbershopzingen beter op de kaart te zetten. Ze richtten een barbershop-organisatie op met de naam ‘Society for the Preservation and Encouragement of Barbershop Quartet Singing in America’ op, afgekort als SPEBSQSA. De naam en onuitspreekbare afkorting waren uiteraard humoristisch bedoeld. Deze organisatie, later omgedoopt tot ‘Barbershop Harmony Society’ (BHS) werd een onvermoed succes.

Sweet Adelines
Aanvankelijk was deze manier van zingen een puur mannelijke aangelegenheid. Vrouwen waren bij de BHS dan ook niet welkom. De vrouwen richtten daarom in 1945 een eigen organisatie op: ‘Sweet Adelines’. Sweet Adeline was de titel van een traditionele Amerikaanse song (oorspronkelijk ‘Flower Song’), over een lieve, mooie vrouw die Adeline heette. 

Barbershop wereldwijd
Het barbershopzingen verspreidde zich snel, eerst met alleen mannenkwartetten, in 1954 kwamen er ook koren. Die koren groeiden soms uit tot meer dan 120 zangers. De stijl waaide over naar Europa, waar in verschillende landen barbershopkoren en -organisaties werden opgezet (o.a. Engeland, Ierland, Duitsland, Zweden, Spanje en Nederland). Over de hele wereld zijn bijna 37.000 mannen en 35.000 vrouwen lid van een barbershop-organisatie. Bij de mannenkoren is het gebruikelijk dat zij als basis allemaal de zogenaamde polecatsongs kennen, Deze worden dan voornamelijk gezongen tijdens de afterglow. Na een repetitie of een optreden is het onder barbershoppers gebruik om samen nog iets te drinken en te zingen tijdens de zogenoemde afterglow. Zo is het mogelijk om tijdens bijeenkomsten met andere koren en kwartetten op informele wijze samen te zingen.

Barbershop in Nederland
In Nederland begon in 1977 de Amerikaanse Kit de Bolster-Diggs, getrouwd met een Nederlander, in IJsselstein met een barbershopkoor voor vrouwen onder de naam IJsselstein Chorus. Het koor sloot zich na enige tijd aan bij de Amerikaanse organisatie Sweet Adelines. Een jaar later begonnen de Nederlandse mannen (The Heart of Holland Chorus). In 1981 werd tevens de tweede vrouwelijke barbershop-organisatie in Nederland opgericht, Holland Harmony en is inmiddels de grootste barbershop organisatie in Nederland! In 1987 verenigden de mannen zich in DABS (Dutch Association of Barbershop).

In 1983 werd ook het Vlissingse vrouwenkoor Sea Sound Singers op initiatief van de Amerikaanse Ruth Maple opgericht. Zij organiseerden in 1985 op verzoek van Holland Harmony ook het eerste nationale kampioenschap in Nederland,